Rare Bali Anak Bali Belog Ngiring Ngajegang Bali dengan berbahasa Bali sane becik, senang ring Tembang Bali tur sekancan sastra lan Budaya Bali sane sampun kaloktah ring jagate mangda sumingkin jangkep tur paripurna #Bahasabali #AjegBudayaBali #RareBali

Breaking

Jumat, 12 Maret 2010

Sang Subali Mayuda Ngelawan Sang Sugriwa

Ring Rahina Mangkin jagi katurang titiang Satua Mebasa Bali indik Sang Subali. Wenten katuturan Rsi sane kalintang pradnyan maparab Begawan Gotama lintihang Brahmana Putra. Ida madue putra tigang diri, sane mapesengan : Sang Subali, Sang Sugriwa miwah Diah Anjani. Biang Idane maparab Dewi Naraci. 

Munggwing kesaktian Sang Subali miwah Sang Sugriwa sampun kaloktah tur kasumbung ring jagate, nyidayang ngasorang Sang Prabu Rahwana ratune ring Alengka, sane kabawos sakti mandraguna. Sang kalih punika karuruh olih Ida Bhatara Indra, sawireh kapikayun antuk Ida wantah Sang Subali sane nyidayang nandingin Sang Mahesa Sura miwah Sang Jata Sura, sane kabawos purusa parikosa.

Selanturnyane Satua Mebasa Bali puniki, tan kacaritayang pemargin Ida, kancit kacunduk genah patapn Sang Subali miwah arine Sang Sugriwa. Nyingak sepengrawuh Ida Bhatara Indra, raris Sang kalih pranamia nyubakti ring Ida Bhatara Indra. Ida Bhatara Indra raris ngandika,"Udug Dewa Subali muwah Sugriwa, pastika sampun I Dewa makesiab risapang rawuh Bapane tan pesangkan. 


Nah, apanga I Dewa tatasuning teken bapane mai tusing ja ada len lakar ngidih tulung teken Dewa. Ne ada musuh bapane ane marupa raksasa maadan I Mahesa Sura maumah di gunung Kiskendane. Ida manyama, ajaka dadua tur polih panugrahan Dewata. Duaning asapunika, dados makarua raksasane punika, pada sakti mawisesa. Raksasane punika, tan prasida, kakalahang baan sarwa senjata. 




Satua Mebasa Bali kalanturang I Dewa, sareng kalih idihin bapa tulungan lakar nyiatin I Raksasa Mahesa Sura, muah adine ane maadan I Jata Sura. Yening sida, baan I Dewa ngematiang I Raksasa makarua, bapa lakar ngicen I dewa anak istri ayu pianak bapane ane maadan Dewi Tara anggon Dewa rabi. Risampune wenten runteh pangandikan Ida Bhatara kadi asapunika, raris Sang Subali muah Sang Sugriwa ngandap kasor pranamia matur saha nyembah pacang ngiring titah Ida Bhatara Indra.

Riwus punika, raris Sang Kalih maksat makeber ke ambarane. Tan asue angulayang ring ambarane, kancit sampun rawuh ring Jaba Puri Kiskendane. Ritatkala punika Sang Subali makinkin lan siaga pacang nyiatin I Raksasa, ketengah goane, nanging sadurung ngeranjing ke tengah goane Sang Subali mabesen teken Sang Sugriwa


Lanturang titiang Satua Mebasa Bali, Asapuniki daging pabesen Sang Subali,"Adi, adi Sang Sugriwa dini adi nyaga, sapetekan beline. Sampunang pisan adi tuna yatna tur waspada.  Nah, ne ada patinget beline yen ada getih barak maleset ke bungas goane sinah I Mahesa Sura muah I Jala Sura ane mati. Ditu adi apang enggal ngalih beli ketengah goane. Nanging yening ada, getih Putih maleset kebun gas goane, sinah beli ane mati, apang enggal adi nyampet bungas goane tur melaib". Sang Sugriwa matur pranamia satinut ring pabesen Sang Subali.

Sesampune wus ngandika ring arine, raris Sang Subali ngeranjing ke tengah goane. Irika raris Sang Subali mayuda ngarepin I Raksasa, makarua biih dewa ratu agung rames pesan siate, saling limpad, saling ungseng, saling kaplokin tur maruket. Sakewanten raksasa kalih punika, polih panugrahan luwih, yadiastun ping kuda, kapademan taler sida maurip malih, jantos kemewehan Sang Subali ngarepin. Siate wiakti sayan-sayan ngeramesan pisan. 


Satua Mebasa Bali selanturnyane, Duk punika wenten galah sane becik, Sang Subali polih nyambak bokne Sang Mahesa Sura miwah Sang Jata Sura.Irika raris I raksasa, kalih punika kapaluang tur kaantepang ngantos sirahnyane bencar tur enyag, polonyane makecrot maadukan sareng rahnyane. Sang Sugriwa raris nyingak wenten rah putih maadukan sareng rah barak mesu saking tengah goane. Mewastu kagiat kayune Sang Sugriwa ngantenang parindikane punika. Katarka rakane sampun seda, kamatyang olih musuhe sane kabinawa. Duaning asapunika wenten ring pakayunan Sang Sugriwa nyampet bungas goane antu batu sane ageng.



Wus punika raris Sang Sugriwa mapikayun jagi ngungang indik pemargin yudane ring Ida Bhatara Indra. Digelis raris Sang Sugriwa malesat ke ambarane nuju Indraloka. Tan asue kaceritayang sampun Sang Sugriwa rawuh ring Suarga tumuli nyogjog nangkil ring Bhatara Indra sarwi ngaturang sembah pangubakti maduluruang atur,"Inggih Ratu Bhatara Indra, musuh palungguh I Ratu sampun padem, mayuda sareng belin titiange Sang Subali. 

Sakewanten titiang sebet pisan, santukan belin tiange taler ngemasin antaka." Ida Bhatara Indra kalintang sungsut pekayunan Idane mirengang atur Sang Sugriwa sekadi asapunika. Raris nyawis nimbal ngandika minakadi Ida Bhatara Indra sada banban, "Udug Dewa, Sugriwa, Bapa banget merasa sedih baan sedan belin I Dewane. Sedan belin I Dewane mula nyalanang darmaning kesatria, bagia pisan makadi I Dewa kantun maurip. 

Satua Mebasa Bali kalanturang. Ane jani apang tusing Bapa linyok teken semaya tur Nitiyawacana, I Dewa serahin Bapa Dewi Tara, maka cihna satya wacanan Bapane tekening I Dewa ajaka dadua, duaning I Dewa prasida ngalahang musuh Bapane I Mahesa Sura lan I Jata Sura. Sakewala yan Sang Subali tusing seda, mula belin ceninge ane patur nerima upahne. Sang Sugriwa raris matur pranamia,"Inggih Ratu Bhatara, daging paican Bhatara sane dahat mautama puniki jagi tunas titiang".


Critayang sane mangkin Ida Sang Sugriwa ngulurin kaulangunan ring Suarga Langen Cita sareng rabine Dewi Tara. Ida Sang Subali kantun ring goa Kiskendane. Sue Ida nyantos pangrawuh sang Sugriwa pacang nyambut ketengah goane, nanging nenten marawat. Duaning asapunika irika raris Ida nampekin bungas goane, pamargine nuut trebesan toyane sane marginin Ida duke ngeranjing ke tengah goane. Ida nenten uning bungas goane kasampet olih Sang Sugriwa. Kapakayun olih Ida pang ngarereh margi. Riantuk sue durung ngacundukang jagi medal, mawastu 'duka Ida Sang Subali raris kagebug tarib goane jagi anggen margi, ngantos tembus kaduur goane. 


Sesampune rauh ring sisi, raris Ida mawali tedun ngungsi bungas goane pacang matemu ring arine. Tangkejut kayun Ida santukan Sang Sugriwa nenten kantun ring bungas goane utawi sisi goane  tur bungas goane masampet antuk batu ageng lan kaseng-seng antuk punyan kayu ageng-ageng. Irika raris duka kayun Sang Subali. Bes keliwat brangti lan dukan Idane, bungas goane kagebug antuk tangan mawastu dekdek batu pangampet goane. 

Sang Subali raris ngeranjing ke tengah goane ngetep tanduk muah caling Sang Mahesa Sura lan Jata Sura pacang kaanggen bukti katur ring Ida Bhatara Indra. Raris Ida umiber ke ambune nuju Indraloka, nyorjor nangkil ring ajeng Ida Bhatara Indra, sane sedek ketangkilin antuk Rsi muah Gandarwane sami. Kagiat Ida Bhatara Indra nyingak, santukan Ida Sang Subali kasengguh sampun seda. Tan dumadi mangkin jeg rawuh ring ajeng Ida, sandi ngaturang tanduk Sang Mahesa Sura miwah caling Sang Jata Sura. 

sang Subali raris nguningayang Ida kasep tangkil, santukan muaran goane kasampet olih Sang Sugriwa mawastu sane nenten mrasidayang medal saking goane. Ida Bhatara Indra kemengan tur dahat sungsut sarwi ngandikaalon, "Uduh Sang Subali dahat suksma Bapa teken I Dewa, baan I Dewa polih di payudan ngematiang musuh Bapane, mewastu ngardinin kerahajengan suargane. Bapa mara uning, sawireh adin ceninge Sang Sugriwa rauh tangkil nguningan indik ceninge suba mati. Sapih siate ngelawan I Mahesa Sura. 

Sawireh keto aturne Sang Sugriwa dadine Dewi Tara serahang Bapa teken I Sugriwa. Bapa tusing dadi cedok teken subaya. Dadine Sang Sugriwa sampun merabian ngajak Dewi Tara di Suargan Langencita. Sang Subali raris matur,"Inggih Ratu Bhatara yening asapunika titiang pacang matemu ring adin titiange.


Pramangkin Sang Subali malesat nuju genah sang Sugriwa ring Taman Indraloka sane kasub kaasrian lan kaluihannyane. Kacarita sane mangkin Sang Subali dahat wirasa pisan ngandika ring Sang Sugriwa, " Ih cai Sugriwa, pesuang iban caine, ne Subali ane sengguh cai mati lakar ngajak cai masiat. Kai dot pesan ngiwasin kenken goban bojoge ane nista malaksana corah digumine. Jeg cai memongah nunas upah Widiadari. 

Lamun saja cai prewira jani edengan ksatrian ibane. Ne I Subali lakar nandingin, yen saja cai nyidayang ngematiang deweke, ditu mara cai maadan prewira sakti mawisesa".  

Wawu kapireng pangandikan sang Subali olih Sang Sugriwa asapunika, kalintang sungsut kayun Idane sarwi mapakayun-kayun, "Sinah beli Sang Subali rauh, idewek lakar nyadia pesan mati di pasiatan, negtohang kesaduan nindihin kapatutan sawireh sujatine mula getih putih ane meleset ka bungas goane. Kenken bayane ane lakar nibenin dewek lakar katatakin dewek, sawireh ngarepin I Beli sinah suba lakar tusing nyidayang. 

Yen dewek jeg nungkul nunas pangampura tekening I Beli lek deweke, miribang I dewek makardi ane tan patut. Buina dewi Tara suba kadung juang anggon rabi. Yen serahang Dewi Tara, kenken ya ucap jagate ngantos juang anggon rabi kangen teken urip. Beh tan mapikenoh pesan idupe, lasian I dewek mati katimbang enu hidup dadi kakedekan gumi." Sapunika kayun sang Sugriwa raris magebras ninggal rabine.


Sang Sugriwa raris nyaritayang rakane mayuda Ida santukan kaliput antuk duka ical baktin idane meraka, metu keneh jengah ring kayun idane tan dumade sampun jek maruket, sading gelut, saling tuuk antuk naka, tur saling gugut. Akeh wewangunane ring LangenCita rebah, taru-tarune irika taler balbal, panglantes, pasah mamasah ring timpal-timpal nyane antuk gejeran yudane pada ngangobin. 


Satua Mebasa Bali selanturnyane, Para dewatane sami pada nonton Ida Dewi Tara ibuk kayun idane nenten keni antuk Ida ngelingan rabine, santukan Sang kalih pateh warnane miwah kasaktiannyane. Ida Bhatara Indra kalintang kosak ring kayun sarwi nangsekin Sang Wenara Kalih tur ngandika, "Uduh Dewa makarua, siat I Dewane ngangobin pisan, liu wewangunane dini uug, tetamane telah balbal mewastu ilang keasrian Suargane baan I Dewa ajak dadua. 

Yen Tusing dadi belasang Bapa siat ceninge, kemu cening megedi uli Suargan, di mayapada tugtugan siat ceninge." Asapunika pangandikan Ida Bhatara Indra, nanging tan karenga olih sang mayuda, bilih bilih sayan-sayan rames yudane, saling pantigang, Sang Sugriwa kabayang-kabayang, tur katales utawi kateteh tangkah nyane mawastu nenten mrasidayang makiba. Sang Sugriwa kabtbat olih rakan idane sang Subali sarwi nyangkuak cokor Sang Sugriwa raris kauyeng tur kapantigang ring batune. 

Sang Sugriwa meras ring raga kakasorang, sarwi nangis, raris ngandika, "Uduh beli Sang Subali, tiang merasa teken dewek durusan sampun pademan tiang. Sakewanten sedereng tiang padem wenten hatur tiang amatra ring beli napi mawinan tiang nyampet bungas goane, duaning tiang eling ring pabesen beline sadurung mayuda, beli ngandikain tiang, yan ada getih putih pesu uli goane, ento pinaka cihna beli mati. Asapunika piteket beline ring tiang. 

Riantukan duke punika wenten maleset getih putih mecampuh barak meliah saking goane, manahang tiang beli sampun seda sareng Sang Mahesa Sura lan Jata Sura. Irika raris digelis tiang ngempet goane, santukan eling tiang ring pangandikan beline, raris tiang nangkil ring Ida Bhatara Indra nguningayang indik beline sampun seda. Boyaja sangkaning tiang mamanah corah, pacang ngedotan upah widiadari. 

Mangkin beli kantun maurip, saking iwang penarkan tiange patut tiang pademan. wantah beli sane patut mancut urip tiange. Sakewanten Dewi Tara sane sampun anggen tiang somah aturang tiang ring beli anggen ipun panyeroan."

Satua Mebasa Bali jagi kalanturang. Asapunika munggwing atur Sang Sugriwa sarwi ngembeng-ngembeng panyingakan Idane. sang Subali mireng atur sang Sugriwa ngetus kayun. Riantukan asapunika pramangkin jek enduk tur meneng ngetel toyan panyingakan idane santukan eling ring raga masemeton winaluya sepite. Wus punika raris Ida nyawis atur arin Idane,"Uduh adi sang Sugriwa mara beli inget, saja beli pelih ngeraos teken adi. 


Mula sangkaning pituduh Ida Sang Hyang Widhi beli adi wirasa mesiat ngajak nyama. Nah, ne jani beli suba inget teken awak. Unduke ibusan jalan engsapang, jalan ane jani nangkil ring Ida Bhatara Indra nunas geng rene pangampura baan iwang beline ngerusak Indra Lokane".


Sane mangkin kabaos raris sang kalih tangkil ring Ida Bhatara Indra, nunas ampura Ida Bhatara Indra kalintang ledang pakayun Idane rikala Sang Wenara kalih rauh tangkil. 

Risampune sang Kalih pranamia ring ajeng Ida Bhatara Indra, raris Ida ngandika, "Uduh cening makarua, Bapa lega pesan nyingak sapangrawuh ceinge tur suba adung tur asih kinasih ngajak nyama." Risampune wenten wacana Ida Bhatara Indra sakadi asapunika raris Sang Subali matur dahating pranamia pisan,"Inggih Ratu Bhatara boyaja wenten tios titiang sareng adin titiange nunas geng renesinampura, santukan laksanan titiange nyungjkanin kayun Bhatara Bhatari ring Suargan, semaliha purun titiang ngerusak Suargane. Mantukan asapunika Ratu, banget pinunas titiang mangda Ratu Bhatara ngampurayang sikian titiang sareng kalih. 

Sane mangkin titiang sampun eling, titiang mayuda ajak nyama mawit antuk manah momo angkara. Sane mangkin bangyang sampun ipun sane ngambil Dewi Tara anggen ipun somah, santukan sampun puput kawidi-wididanain, selantur ipun adin titiange Sang Sugriwa jagi wehin titiang Kraton Kiskandane mangda ipun ngadeg Ratu sareng somah ipune." Sesampune wenten atur Sang Subali asapunika, Ida Bhatara Indra ledang pisan mirengan, sarwi ngandika banban, "Nah yen keto idep ceninge Bapa ngastawayang pejalan ceninge dumadak dumadik cening rahayu, reng ejak dua. 

Bapa apang tusing linyok teken semayane ane malu Dewi Tara serahang Bapa teken I Sugriwa adin ceninge. Ane jani sangkaning cening lega nyerahang teken adin ceninge, dahat mautama papineh ceninge. Tresnane manyama kukuh teken brata yasa buina I Sugriwa serahin I Dewa Goa Kiskendane anggen puri.

 Buka cening sang Sugriwa apang sida nginutin kayun Belin I Dewane ngelarang brata mati raga. Eda cening engsap teken tresna, asih belin I Dewane, mani puan yen ada anak ngidih tulung teken I dewa ajak dadua apang I Dewa sayaga ngiringang.


Asapunika 
Satua Mebasa Bali pinaka piteket Ida Bhatara Indra ring Sang kalih sang Subali muah sang Sugriwa. Raris Ida Sang Kalih saling magelut, saling rangkul tur mapamit ngungsi genah nyane soang-soang. Sang Subali makeber lunga ka tengahing alas nutugang kertin Idane. Sang Sugriwa sareng rabin Ida nuju Puri ring Goa Kiskenda.
Pupulan Satwa Bali olih I Ketut Keriana, M.p.d
Suksma image Jata Sura olih gigaboltmanowar

Cari Blog Ini

Pengikut

Blog Archive