Rare Bali Anak Bali Belog Ngiring Ngajegang Bali dengan berbahasa Bali sane becik, senang ring Tembang Bali tur sekancan sastra lan Budaya Bali sane sampun kaloktah ring jagate mangda sumingkin jangkep tur paripurna #Bahasabali #AjegBudayaBali #RareBali

Breaking

Kamis, 12 Juli 2018

Gending Bali : Sekar Rare, Alit, Madia, Agung

Sekar Rare, Alit, Madia, Agung
Ngiring Melajah Metembang Bali melarapan antuk Mabasa Bali

PUPUH ( SEKAR ALIT ) :

Yening selehin ring kesusatraan Bali, kakawin, kidung, pupuh punika rumasuk ring kesusatraan Bali Purwa sane marupa Puisi (sastra tembang).

Wangun tembang ring Bali wenten kaepah dados petang soroh luiripun :



SEKAR RARE (tembang rare kanggen ngarum-rum rare mangda nenten crewet)
Minakadi :
Ratu anom metangi meilen-ilen, ratu anom matangi mailen-ilen, Dong pirengan punyin sulinge dijaba, dong pirengan munyin sulinge dijaba……..

SEKAR ALIT (sekar macepat duaning kawacen pat-pat))
Minakadi :
Jani jumunin malajah, awak lekad suba kelih, tiru-tiru kapatutan, sastra ane anggon suluh, nyuluhin raga makejang, ala becik, sastra ne ditu ngajarang.

SEKAR MADYA (Tembang tengahan / Kidung karipta duk pamadegan dalem watu renggong ring gelgel abad ke 16)
Minakadi :
Purwa kaning angripta rum, ning wana ukir kahadang labuh, kartika panedenging sari, angayon tangguli ketur, angring-ring jangga mure. (kidung wargasari)

SEKAR AGUNG (kakawin / sekar gede)
Minakadi :
Stuti nira tan tulus sinahuran paramarta siwa (pangawit)
Anaku huwus katon abimatan ta temun ta kabeh (pangenter)
Ana panganu grahang ku cadusakti winimba sara (Pangumbang)
Pasupati sastra kastu pangarannia nihan wulati (pamada)

Pupuh Inggih Punika Wangunan Tembang Sane Ngeranjing Ring Sekar Alit

Pupuh kaepah dados 10 luir ipun: sinom, semarandana, mijil, maskumambang, pucung, pangkur, ginada, ginanti, durma lan dangdang gula.

Uger-Uger Guru Sajeroning Pupuh:
  1. PADA LINGSA : kecap wanda (suku kata) miwah wangun suara ring panguntat sajeroning acarik (baris) lan akeh carik sajeroning apada.
  2. GURU WILANG: uger-uger kecap wanda sajeroning acarik (jumlah suku kata dalam setiap baris).
  3. GURU DINGDONG: uger-uger wangun suara ring panguntat sajeroning acarik (banyaknya suara vocal dalam satu baris).
  4. GURU GATRA: uger-uger ketah carik sajeroning apada (banyaknya baris dalam satu bait)

Wenten Lelima Paindikan Sane Keni Katureksa Sajeroning Lomba Ngwacen Sekar Alit:
1. Tikas : abah miwah tata busana
2. Onek-onekan : kapatutan ngawacen
3. Reng suara : suara sane jagi nudut kayun
4. Guru dingdong : kapatutan suara panguntat carik
5. Raras : ekspresi/ penjiwaan

KIDUNG (SEKAR MADIA) :

Kidung inggih punika: Reriptan sane nganggen tembang tengahan ring Bali. Kidung/Sekar Madia kabanda antuk uger-uger kecap wanda miwah labuh suara panguntat sajeroning apada. Kidung kabaos sekar madia, dauaning tembange puniki wenten ring pantaraning sekar alit miwah sekar agunng. Sajeroning nembangan sekar madiane punika, suara wenten ring tengahin lidah.  Uger-uger Guru sane ngiket sajeroning apada sekar madia wantah:

  1. GURU WILANG : uger-uger kecap wanda sajeroning acarik (jumlah suku kata dalam setiap baris).
  2. GURU DINGDONG : uger-uger wangun suara ring panguntat sajeroning acarik (banyaknya suara vocal dalam satu baris).


Kocap masa pangripta kidunge ring Bali sadaweg pamadegan Dalem Waturenggong ring gelgel, duk abad ke-16. Wenten makudang tembang-tembang tengahan sane katami ring Bali rauh mangkin inggih punika: kidung wargasari, kidung tantri, kidung putrusaji, kidung kundangdeya, kidung rereg mengwi, kidung alis-alis ijo, kidung bimaswara, kidung adri, puh jerum, puh demung, msl.

KAKAWIN (SEKAR AGUNG) :

Kakawin/sekar agung inggih punika tembang Baline sane kabanda antuk uger-uger Guru, Laghu, Wretta, miwah matra.
  1. GURU mateges suara abot, suara panjang, suara ngileg utawi kecape sane katembangan molah, panjang ngawilet. Guru kapalih dados tiga inggih punika: guru Haswa (guru bawak), Guru dirgha (guru panjang), miwah Guru pluta (guru panjang tur ngileg)
  2. LAGHU mateges suara ingan, suara bawak, suara nylocor utawi kecape sane katembangan antar bawak.
  3. WRETTA mateges kecap wanda utawi gebogan wanda sajeroning acarik.
  4. MATRA mateges pawangun gurulaghu sajeroning acarik.


Sajeroning apada wirama kawangun antuk petang carik, sakewanten wenten taler pada wirama sane kawangun antuk tigang carik sane kabaos Rahitiga utawi Utgatawisama. Carik kapertama sajeroning wirama kabaos Pangawit, carik kaping kalih kabos Pangenter, carik kaping tiga kawatanin Pangumbang, miwah carik kaping pat kawastanin Pamada. Ring wirama Raitiga nenten wenten Pengenter.


Ring sor puniki kabaosang makudang-kudang murdan kakawin:
1. Kakawin Ramayana kakawi antuk “Mpu Yogiswara”
2. Kakawin Bharatayudha kakawi antuk “Mpu Sedah miwah Mpu Panuluh”
3. Kakawin Arjuna Wiwaha kakawi antuk “Umpu Kanwa”
4. Kakawin Sutasoma kakawi antuk “Mpu Tantular”
5. Kakawin Siwalatrikalpa kakawi antuk “Mpu Tanakung”
6. Msl.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Buku Tamu

Cari Blog Ini

Pengikut

Blog Archive