Rare Bali Anak Bali Belog Ngiring Ngajegang Bali dengan berbahasa Bali sane becik, senang ring Tembang Bali tur sekancan sastra lan Budaya Bali sane sampun kaloktah ring jagate mangda sumingkin jangkep tur paripurna #Bahasabali #AjegBudayaBali #RareBali

Breaking

Senin, 22 Februari 2010

Satua Mebasa Bali : Joged Jaruh

budaya bali tarian joged
Tari Joged Bumbung
Ngiring mangkin lestariang Satua Mebasa Bali. Ngempengang koping kuusan suriak anake mabalih joged dibi sanja di wantilan banjar Umanyar. Anake mabalih ngedig-ngedig tangkah, tangkahne padidi, tangkah timpal-timpalne ngaukin jogede apang nyak jawata. 

Jogede jegeg-jegeg, bajang-bajang, moleh-moleh, manis-manis, oohh jaruh-jaruh. Pangawitne tiang sing nyak ajaka mabalih baan timpale, kewala kakapiserengin. Lek atine ngucingin. Nah kewala pang tawang, pang sing ningeh orte dogen, tiang nyak ajaka bareng, yadiastu buin mani semengan lakar ngantor.

Satua Mebasa Bali puniki kelanturang. Sekaa jogede ane lenan suba pepes tawang, ene kone joged ane paling buanga. Cara kebo matlusuk, tiang nyak paida milu mabalih. Saja, igel jogede lemuh, sledetne ngincang, elogan jitne aduuuuh, sing ja kasamping dogen, kewala nglawan arus. Bayu trunane kakilinin, kagargar, Buka ogar ulun atine, gining batise makita nyelepin kalangan apa buin deweke ngelah dasar bisa ngigel. Timpal-timpale ane suba maan ngibing, liunan sing bisa ngigel, liunan ngadokang jurus silat, serang atas serang bawah colak dini colek ditu, cokot kene cokot keto, pang nyak adung teken igel jogede ane limane sing rerenan grapa-grepe, ane angkukanne ngetal cenged, cara misi pir bangkiangne. Lacur, sing ada joged nyak nyawat tiang. Mirib penampilane bas kalem penampilan simpatik religius , sing jaruh, mawinan johina baan jogede. 




Makeh anake demen ring Satua Mebasa Bali. Yen ngedot kajawat, ubah penampilane apang ugal-ugalan cara preman, cara Gusti Gde Rai, ane mebalih di samping tiange, ane suba ngelesang rabi dadua, ane tangkah lengen tundune bek misi tato, ane uli tuni nigtig tangkah meled kejawat, ane uli tuni suriak-suriak ngemasin seret. Dane kajawat baan jogede. Kadropon, dane jag makecos ka tengah kalangane. Dugas jogede ngampuhin bangkiang danene, cunguh danene cara sikep nyander nyotot cunguh jogede. Iihh, jogede sing makelid, maekang bibihne laut masesep. Aduuuh, gining cunguhe, gining bibihe. 

Gusti Gde Rai caluh san ngarepin jogede. Jogede caluh san ngarepin ibing-ibingan Gusti Gde Raine cara suba maadungan, cara suba raket san mamitra. Sing ada tata susila rasane ane ngwatesin saparisolah sang kalih di tengah kalangane. Gusti Gde Rai tegakange di tengah kalangane lantas tegakina baan jogede. Dane matandang kisah-kisah nyungenget betenan cara nahanang sakit, daah duuh aduh-aduh. Suriake makuus. Poos tiange ngetel. Ngedot san.

Bungan jogede ane ngegel di uri bangun. Gambelane nabuhang tabuh telu palegongan, banban alon. Biasane, jogede ane ngigel paling uri, pasti joged ane paling melah, melah igel, jegeg goba, seksi tur pasti ane paling jaruh. Seksi lan jaruhne ene ane antos-antosanga baan anake mabalih.


Dugas jogede sig uri ene mukah lawang, saja jegeg san, cara goban bintang filem india . Paawakanne ramping nyempaka, bibihne – ane makenyem namtamin – manohara cara delima engkag, lengenne mapah biu, sledetne cara kilap nyander nuju sasih kartika, galak sakewala nayuhin.


 Uli igel mukah lawang nganti igel pasalin, ia gumana ngedengang karirihanne ngigel. Ia ngedengang tanjek tangkis tetangkepan igel legong keraton. Tindakan batisne cara pejalan Suprba nuut wowotan, asing atindak magoleran cara tayog apsarine di Gunung Kelasa rikala nangkilin Bhatari Giriputri. Kamelahan igelnyane nyiriang jogede ene madasar igel luung, paling sing, ene joged tamatan sekolah tari .

Satua Mebasa Bali puniki sampun becik. Disubane igel palegongane mapaletan, prajani gambelane masalin baan tabuh gegilakan, prajani anake mabalih jibrag-jibrag makuus masuriak. Jani jogede ngigel sing nuutin uger, ancog-ancog cara tari samba, ngelogang jit nuutin goyang ngebore Inul, ngelogang paha nuutin igel jaipongan, nglayak ngendig, ngonjolang buah tangkahne nyangkih gede, tur ane sing dadi kutang, ene, angkuk-angkuk buang. Jogede matindakan lakar nyawat di sisi kangin. 


I Karta, timpal tiange ane ituni maid ngajakin mabalih, inan bengale, jawata. Ia sing bisa ngigel kewala pongah ngentud ngatengahin kalangan. Igelne cara layangan kuangan angin sliag-sliog nagih ngedap, kecas-kecos cara dongkang pentil, srandang-srendeng cara kuluk tomplok montor. Ia tusing nyangtang panyacad anake ngorahang sing bisa ngigel, cutet pang maan niman cunguh jogede tur pang maan ngangkuk-ngangkukin joged. Mekelo ia ngibing kanti tundunga baan anake mabalih’ “suud Karta, suuuuuud…”.

Jogede buin nyawat dibucu kelod kauh. Jani I Konci ngibing. I Konci, bebotoh ceweke ene, mekelo dadi tanggun raos di desa duaning ia nelahang pamelin carikne anggona ngulurin mitran-mitranne cewek kafe ulih dauh tukad. Di tengah kalangane, I Konci sing kimudan melitang kamben jogede. I Konci sing ampatan melitang kambenne padidi. Jogede tan kimudan negak di pabinanne I Konci. Liman I Koncine grapa-grepe ngabag kene ngabag keto. Anake mabalih makocotan, kalangane magejeran.


Sig uri, Gusti Gde Rai ane enu majujuk di sampinge, ojoga baan jogede. Satonden jogede nyawat dane, jogede maan nyledetin tiang tur makekisi, “Beli Ngurah pasti sing inget kin tiang. Tiang Luh Sudiasih. Beli Ngurah nyak ngibing? “ Kememegan, makesiab, bengong tanpasaut tiang ngingehang raos jogede. Jogede makenyem. 


Angob tiang kapin kajegegan jogede ene. Beh, yen ene bakan anggon kurenan, lakar sayangang, lakar sineb di meten, tusing lakar baang magarapan. Saja Luh Sudiasih ene ? “ Patakone ene sanget san ngulgul dewek tiange. Tonden ilang kememegan tiange, Gusti Gde Rai saget suba di tengah kalangane kakampuhin baan jogede, cunguhne suba nyotot cunguh jogede. Luh Sudiasih ngelidang bibihne dugase nagih sesepa.

Dugas jogede nyledetin tur ngenyemin tiang ibusan, rasa mabruak empak carang ulun atine ngenehang legane lakar maan ngibingin bungan jogede. Uli tuni ngantosang galah kajawat pang maan ngibing, pang misi dote. Kewala disubane ia nyambatang adanne, disubanne pedas baan ngingetin, prajani sirna tanpawekas kenehe ngibing. 


Satua Mebasa Bali. Nyen juari tekening Luh Sudiasih, bungan sekolahe ane taen ajak akelas di SMKI. Nyen juari, ipidan pepes bakat tundikin jitne uli batan bangkune. Nyen juari, ipidan taen katangehang ngintip ia sedekan di wese. Dugase mara menek kelas telu, kemulan metu uli unteng kenehe, ia taen bakan kirimin surat cinta. Surate maan ja walesan, sakewala cintane tusing. Dugas ento, deweke marasa paling nista dadi manusa. Yen punduhang jlemane ane jele-jele, pasti iraga paling jele. 

Yen di neraka, entip nerakane deweke. Tumben nglabuhang tresna, tan dumade jag kakucingin sapisanan. Munyin surat pangwalesnyane tuah ja alus, sakewala alusnyane I sambel krinyi, lalah makeber ..” ….Ngurah diapin tiang tusing ngwales tresnan Ngurahe, da nyen Ngurah ngaden tiang gedeg teken Ngurah. Tiang tusing asin masanding ajak Ngurah, tiang jleme nista, engsapang dewek tiange….” Dugase ento tiang tusing nawang, dadi ia ngorahin tiang apang ngengsapang deweknyane. Tiang lasia tresnane sing katampi, yadiastu malaad sued di ulun atine, kewala makelo san nyisaang patakon di kenehe, ‘tiang jlema nista, engsapang dewek tiange..”, nista kenken, engsapang kenken ?


Suba telung tiban mapalasan ajak Luh Sudiasih. Dugas perpisahane di sekolahan, petenge ento, kabaniang deweke ngraos padaduanan ngajak ia. “Yadiastu ipidan Luh tusing nerima tresnan tiange, kewala pisereng keneh tiange apang Luh nimbang-nimbangin buin, kena nyen baan mabalik keneh Luhe “.


Satua Mebasa Bali. “Beli Ngurah…..” duh, cara rangsukin suaran sunari kapawanan kopinge ningeh Luh Sudiasih mabeli. Jerijin limane kagisiang. Macampuh rasane isin kenehe di patemon jerijine. “ Sujatine, keneh tiange sanget pesan nresnen beli”, tan pasangkan ia ngelut tiang, tan pasangkan ia ngeling. Muanne katandalang sig tangkah tiange. Tiang ngwales ngelut. Ia nungadah, peningalanne ane ludru ane nyrapcap mesuang yeh, nlektekang tiang. Gelutane sayan nekekang, lantas, ooooohhhh bibihne matemu. Makelo san.


Beli Ngurah”, raosne pegat-pegat nugtugang. “Tresnan beline lakar bekelang tiang ngentas kauripane ene. Uripe sayan panes rasaang tiang.  Ambahe sayan spirit rasaang tiang. Sabilang nindakang batis, tiang setata marasa katanjung, setata marasa tebek duin blatung. Tresnan beline lakar anggon tiang suluh rikala kapetengan, anggon tiang toya rikala bedak “. 


Nyangetang lingnyane. Tangkahe marasa beseg ulihan yeh paningalanne. Duh, edalem san.“Luh, nguda Luh ngraos keto. Sujati pesan keneh beline nresnen Luh, artinne beli makusara lakar nampingin Luh salawas kauripane. Beli sadia nyuluhin Luh rikala kapetengan, sadia nyiagayang yeh rikala Luh bedak. Urip beline serahang beli pinaka wala anggon ngetohin tresnan beline “.

Sayan tan kandegan lingnyane. Sayan nekekang gelutanne rasa sing dadi palasang. “Ne suba beli. Raos beline ene ane nyejehang tiang. Tiang sing asin tresnen beli. Tiang kalintang nista yen prade anggon beli kurenan. Tiang , tiang,…..” Nengil, mirib negtegang keneh. “Pajalan tiange nglempasin ajah-ajah agama. Tiang suba dadi istri simpanan pangede setonden beline ngirimin tiang surat cinta.


 Satua Mebasa Bali. Tiang beliange mobil, villa, kayange tamat lakar baange ngebossin perusahaan. Suba pindo tiang ngulungang beling. Lantas apa artin idup tiange, sajabaning dadi tekor surudan, dadi luhu. Nista san tiang, beli. Sabilang tiang kaduhkitan, surat beline ane melahang tiang nyimpen, baca tiang, anggon tiang panglimur, satmaka beli ajak tiang marerasan nyicipin manis-pait idupe, ngentasin aad-mancuh, dengkok-dengkil, selem-putih kauripane. Beli linggihang tiang cara dewa di plangkiran keneh tiange. Ngidiholas, johin tiang, johang ragan beline.

Da pleledanga ragan beline ane nirmala sig ukudan tiange ane kebekan leteh. Tiang mapamit beli Ngurah, tiang suba antosanga di sisi “. Tiang makita niman buin acepok, kewala ia saget suba keles uli gelutan tiange. Tiang bengong, kememegan, kebilbil, cara togog nyodog mapangsegan sing pesu munyi.

Kasuen-suen dingeh orta, pangedene ane nganggon Luh Sudiasih dadi pongan, dadi istri simpanan, tangkep polisi sedekan ia nyangkutin Luh Sudiasih di villane. Polisine kaatehang baan madunnyane ane nawang palakuan kurenane. 


Pangedene ento kasengguh korupsi. Pipis rakyate ane celeda sing ja abedik, liu san. Pangedene mapangkeng, villane kajuang, mobilne karampag, perusahaanne kalelang. Luh Sudiasih kalunta-lunta nglonte tan parunguan. Kudang anak muani kaden suba nyinggahin ukudanne. Luh Sudiasih kelangan luih, manadi luah ane ngundang anak muani apang malebleban ditu.

Mabekel bisa ngigel, ia lantas milu masekaa dadi pragina joged, joged jaruh.
“Mulih”. Ada anak nengkik di samping kopinge  ngeplakin palane. “Enden”. Ngawag bungute ulah masaut.
“Dadi enden ???? Jogede suba suud “.
“Aaaaaahhhhh……………”.

Da Nakonang Adan Tiange  Agung Wiyat S.Ardhi

Cari Blog Ini

Pengikut

Blog Archive